De Delftse start-up Respyre maakt ‘bio-receptief’ beton: uit gerecycled beton gemaakte laag waarmee panelen of pleister gemaakt kan worden en die een perfecte basis vormt voor mosgroei, zonder dat onderliggend beton beschadigt. Het gevolg: lagere temperaturen in oververhitte steden en afvangst van fijnstof. Acht inzichten van CEO en co-founder Auke Bleij.
1. Omarm het ‘stom toeval’ op je pad
Auke: “Respyre zag het daglicht dankzij TU Delft alumnus Mark de Kruijff, die commerciële kansen zag in Delftse patenten voor bio-receptief beton. Kort daarna deed ik onderzoek naar het hitte-eilandeffect, waarbij stedelijke gebieden veel warmer worden dan omliggende landelijke gebieden en zwaarder lijden onder hittegolven. Ik onderzocht hoe vocht in gevels kan verdampen, wat hitte uit straten trekt. Door stom toeval kwam ik Mark op het spoor. “Echt via-via-via zei een vriend tegen mij, ‘Ik ken een start-up die precies hier mee bezig is’ – en zo bleek dat Mark een praktische oplossing had voor mijn theoretische idee, namelijk: mos op gevels laten groeien.”
2. Voeg waarde toe aan bestaande infrastructuur
“Respyre maakt geen constructief beton (wat gewicht moet kunnen dragen) maar een laag er bovenop. Die bestaat voor 87 procent uit gerecycled afvalmateriaal, voornamelijk uit de bouw. Wat voorheen lastig te verwerken afval was, brengen we dus terug naar de gebouwde omgeving, waar het waarde toevoegt als basis voor ons bio-receptief beton. Daarnaast is het uniek vanwege het vermogen veel water vast te houden en mosgroei te bevorderen, zonder dat het onderliggend beton beschadigd.”
3. Ook in de natuur geldt, beter goed gejat dan slecht bedacht
“Respyre laat gecontroleerd plaatsvinden wat al regelmatig gebeurt op oude stenen oppervlaktes. Neem oude kademuren, waar vaak mosgroei zichtbaar is. Het betekent dat er iets beschadigd is, waardoor er vocht in de mortel zit. Ons materiaal heeft de juiste poreusheid om mos te laten groeien, maar is ook sterk genoeg om over 30 jaar nog muurvast te zitten.”
“Een mooie eigenschap van mos is bovendien dat het rhizoïden heeft: een soort klittenband-achtig orgaan dat hecht en water en voeding opneemt. In tegenstelling tot wortels, tasten rhizoïden een ondergrond niet aan. Dit terwijl klimopplanten en ‘living walls’ (verticale tuinen) die een plantenbak nodig hebben en zich (soms destructief) hechten aan hun ondergrond.“
4. De makkelijkere oplossing is altijd kansrijker
“Ons mos kan uitstekend de strijd aan met living walls en klimplanten. Die hebben beide een paar keer per jaar een hovenier nodig om te snoeien. Daarnaast zijn ze ontzettend duur: een living wall kost al snel 500 euro per vierkante meter. Wij kunnen, met een vierkante meter mos als basis, 80 vierkante meter mos groeien. Het hoeft niet gesnoeid en heeft geen plantenbak nodig. Dat maakt deze oplossing, als je gaat schalen, heel goedkoop.”
5. Er is geen betere fijnstofvreter dan mos
“Afkoelen, daar ging het me om. Maar bij Respyre leerde ik in korte tijd gigantisch veel over mos. Dat mos niet alleen fantastisch is om vocht vast te houden, maar ook enorme hoeveelheden fijnstof opneemt. Er is geen betere ‘fijnstofvreter’ te vinden dan mos. En ook dat er ongelofelijk veel kleine insecten zijn die in mos nestelen, waarmee je biodiversiteit in de stad een geweldige boost kan geven. Deze eigenschappen zijn meer dan een leuke bijvangst. Het zijn potentiële gamechangers voor bestuurders die zich geconfronteerd zien met problematische luchtkwaliteit in hun stad. In stedelijke gebieden zijn fijnstofconcentraties soms wel drie keer hoger dan volgens de normen van de WHO nog verantwoord is. Dát probleem – daar kunnen we iets aan doen. Met mos.”
6. Wed op meer dan een paard – en benut de tijdsgeest
“We bereiden ons voor op het vermarkten van drie producten: een stuc om bestaande gevels mee te behandelen, een oplossing die met een spuit kan worden aangebracht, en prefab-elementen in de vorm van gevelbekleding die kant en klaar geplaatst kunnen worden. Dat is uitdagend, want we experimenteren en innoveren op drie fronten tegelijk.”
“Bouwbedrijven, aannemers, projectontwikkelaars, betonfabrikanten: veel spelers in de keten van de bouw zijn zich bewust dat er iets moet veranderen. Wij bieden ze een pasklare oplossing waarvoor ze niet eerst zelf jaren in R&D hoeven stoppen. Met ons bio-receptief beton kunnen ze binnen een jaar een groen product aan hun aanbod toevoegen. We kunnen bedrijven helpen hun portfolio eenvoudig te vergroenen.”
7. Beter bouwen met beton
“Grootschalige toepassing van bio-receptief beton – dat is mijn stip op de horizon. Nu heeft beton geen goeie reputatie: hoge CO2 uitstoot, energie-intensief om te maken, visueel vaak grauw. Maar voorlopig is het een onmisbaar element in onze bebouwde omgeving. Laten we het dan beter gaan inzetten.”
8. Betaalbaar vergroenen kan op verrassende locaties
“Verticaal meer groen de stad in brengen is nu nog (te) vaak kostbaar, prestigieus en onderhouds-intensief. Ik fantaseer over al die onverwachte plekken in Nederlandse steden waar mos het verschil kan maken, zoals de blokken flats in Osdorp. Al die kale kopgevels. Traditioneel wordt in die omgeving weinig geïnvesteerd. Je kunt een enorm verschil maken met een groene gevel.”
