Het zijn de onbezongen helden van de Nederlandse agricultuur-export: kassen. Ze leveren per vierkante meter tot twintig keer zoveel opbrengst als gewone landbouwgrond en verbruiken daarbij tot 70% minder water. Kassen gaan een sleutelrol spelen in het voeden van de groeiende wereldbevolking. Maar aan ervaren telers is een schreeuwend tekort. Plense hoopt dat gat met innovatieve sensortechnologie te dichten.
Oprichters Berend de Klerk en Thijs Bieling raken tijdens een afstudeerproject voor hun master High-Tech Engineering beide gefascineerd door een veelbelovende nieuwe techniek waaraan binnen het 4TU Plantenna initiatief gewerkt wordt door de Delftse onderzoekers Gerard Verbiest en Satadal Dutta van de faculteit Werktuigbouwkunde, Maritieme Techniek en Technische Materiaalwetenschappen (3mE). In het Plantenna project wordt ultrasoon geluid ingezet om naar planten te ‘luisteren’ en waardevolle data te verzamelen.
Stress kun je horen
Waardevol, omdat planten constant geluid maken, zeker wanneer er iets niet goed met ze gaat, legt Bieling uit. ‘Een groot deel van een plant bestaat uit water. Via de houtvaten in de plant wordt dit water vanuit de bladeren aangezogen. Ervaart een plant stress, dan ontstaan er luchtbelletjes in deze vaten die knappen– en dat kan je horen met ultrasone microfoons.’
Goede communicatie werkt altijd twee kanten op: luisteren en spreken. Plense geeft planten ook een spreekwoordelijke stem. Bieling: ‘door kleine microfoons en speakers bij planten te zetten, kun je het geluid opvangen dat een plant maakt. En door geluid door een plant te sturen, kun je meten hoeveel water zo’n plant bevat. Zo leren we welke geluiden op welke frequenties een plant maakt en bij welke interne balans (of disbalans) van de plant die geluiden horen. Die balans is voor telers erg belangrijk.’
Vol van de techniek – en dan?
de Klerk en Bieling realiseerden zich tijdens hun afstudeerproject: hier zit muziek in. Op dat moment hebben de twee nog geen ervaring met ondernemen. Na een vak ondernemen bij YES! Delft Students groeit het enthousiasme. De volgende halte is bij de Impact Studio, het pre-incubatieprogramma van de TU Delft. Die drukt ze met de neus op de feiten, aldus de Klerk: ‘we waren helemaal vol van onze techniek, maar wisten nog veel te weinig over onze markt en de behoeftes van toekomstige klanten.’ Via het samenwerkingscollectief Hortiheroes belanden de twee bij Vreugdenhil Young Plants waar ze als stagiaires meters maken in de kassen.
In een geavanceerde kas heeft een teler zo’n twintig knoppen waaraan gedraaid kan, legt de Klerk uit. ‘Dat is waar de teler de kas mee aanstuurt: denk aan temperatuur, water, licht, voeding, bladeren weghalen, enzovoort. Wat wij bieden, zijn waardevolle inzichten die telers helpen beslissingen te nemen.’
Meten zonder schade
Sensortechnologie is volop in opkomst doordat de moderne teler objectiever wil weten hoe zijn gewas ervoor staat. Maar de ene meting is de andere niet, aldus de Klerk. ‘Veel sensoren meten alleen aan de buitenkant. Maar de belangrijkste processen spelen zich vanbinnen af. Je kunt een plant natuurlijk afknippen, biomassa wegen – maar dat is destructief. Met onze metingen hoeft dat allemaal niet en weet je toch wat er zich afspeelt binnenin de plant.’
Plense richt zich momenteel op tomatenplanten. Een logische keuze, aldus Bieling. ‘50% van de wereldwijde ruimte in kassen wordt gebruikt om tomaten te kweken. Daar zit dus enorme potentie. Als we tomatentelers meer feedback kunnen geven welk effect hun keuzes hebben op de gezondheid van planten en de opbrengst van de oogst, heeft dat enorme waarde.’
“Juist in eenvoudigere kassen kun je met sensoren op een goedkope manier heel veel informatie inwinnen over je planten.”
Berend de Klerk
Co-founder, Plense
Kassen voeden de wereld
Ondanks het futuristische karakter van de ultrasone technologie van Plense, zien beide ondernemers bij uitstek een rol weggelegd in zogenaamde mid- en lowtech kassen: kassen waar telers veel minder data tot hun beschikking hebben en minder invloed kunnen uitoefenen op de omstandigheden dan in hightech kassen. ‘Juist in die eenvoudigere kassen kun je met onze sensoren op een relatief goedkope manier heel veel informatie inwinnen over je planten. Waardevol, want kassen zullen een steeds grotere rol spelen in het voeden van de wereldbevolking’, schetst de Klerk.
Plense heeft haast: wereldwijd wordt veel bos gekapt om ruimte te maken voor landbouwgrond. de Klerk: ‘we hebben kassen nodig met minder oppervlakte meer voedsel te verbouwen. Maar kennis om die kassen optimaal te benutten, ontbreekt in veel delen van de wereld. In Nederland zijn we wereldkampioen kassenbouw. Eerst exporteerden we kassen, nu kennis over kasteelt.’
Babyfoon voor telers
Aan ervaren telers is een schreeuwend gebrek, binnen en buiten Nederland. ‘Het is een prachtig beroep, maar keihard werken. Telers zijn 7 dagen in de week bezig met hun planten, ze willen 24/7 weten of het goed gaat met ze’, aldus de Klerk, die lachend toevoegt: ‘we hebben meerdere telers horen refereren naar hun gewassen als ‘hun baby’s. Dus als je een babyfoon voor ze bouwt en ze kunnen er met een gerust hart even tussenuit, dan is dat wat waard.’
Techniek is een aanvulling, geen vervanging van ervaren telers, aldus de mannen van Plense. ‘Wij zetten die kennis in om met technologie data te verzamelen en die in dashboards te gieten. Daarmee doen ook minder ervaren telers hun voordeel, waardoor hun opbrengst omhoog gaat.’ Het bewijs hiervoor wordt al geleverd met de Autonomous Greenhouse Challenge, waar prachtige resultaten geboekt worden dankzij een datagedreven aanpak.’
Delfts ecosysteem maakt het verschil
Plense bevind zich in een pril stadium en dan is alle steun welkom, aldus Bieling en de Klerk. ‘In het begin heb je dat zetje in de rug nodig. Je hebt een idee en vertrouwen in je techniek, maar dan ben je er nog niet.’ Eerder dit jaar won Plense de Philips Innovation Award – goed voor de zichtbaarheid en aandacht van investeerders, vertelt de Klerk. Minstens zo waardevol is Delftse ondersteuning. Plense is een portfolio bedrijf van Delft Enterprises en werkt samen met het TU Delft AgTech Institute . ‘Dat is echt waardevol voor ons’, aldus de Klerk. DE helpt ons met juridisch advies, het ophalen van funding en het vinden van de juiste mensen, maar we kunnen ook met ze sparren op strategisch niveau. Als jong ondernemer ga je echt het diepe in. Maar bij de TU Delft krijg je wel een zwemband mee terwijl je springt.’
Sinds een kleine maand zit Plense in incubatorgebouw YES!Delft en dat bevalt goed, aldus de Klerk. ‘Voor ons is heel waardevol om tussen andere start-ups te zitten. We hebben er in deze eerste weken al heel uiteenlopende maar waardevolle zaken uit gehaald. Van samen inkopen bij leveranciers, even sparren tot investeringsprocessen en subsidieaanvragen – binnen dit gebouw kan je razendsnel informatie verzamelen. Los daarvan is het ook gewoon een leuke locatie om kantoor te houden.’
Makkelijker meer voedsel produceren met minder grond: dat is waar Plense aan wil bijdragen. Een never-ending goal beamen de twee ondernemers. ‘Maar als wij ons in Nederland kunnen bewijzen en daarna internationaal onze sensoren inzetten om het gat aan kennis te dichten – dan kunnen we enorme impact maken. Samen met het vertrouwen dat we hebben in de potentie van onze sensoren, is een fantastische drijfveer.’
